Bốn tháng - khoảng thời gian chưa dài trong một hành trình y học. Nhưng với nhiều gia đình có con mắc rối loạn phổ tự kỷ tại TP Cẩm Phả (địa danh trước đây) và các địa bàn lân cận, đó là bốn tháng thắp lên hy vọng, gỡ từng nút thắt của nỗi lo âu, gánh nặng và cả những khoảng lặng cô đơn từng giấu kín.

Tháng 3/2025, Bệnh viện ĐKKV Cẩm Phả chính thức đưa vào hoạt động Đơn nguyên điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ, trực thuộc Khoa Y học cổ truyền - Phục hồi chức năng. Đây là mô hình đầu tiên cấp huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh triển khai điều trị chuyên sâu cho trẻ tự kỷ, dựa trên kết hợp y tế - giáo dục - tâm lý, hướng đến mục tiêu phục hồi toàn diện cả về thể chất và tinh thần cho trẻ.

 TỪ Ý TƯỞNG ĐẾN HIỆN THỰC

Ý tưởng thành lập khu điều trị và phục hồi chức năng trẻ tự kỷ, xuất phát từ những trăn trở của người thầy thuốc trước thực trạng trẻ tự kỷ ngày càng nhiều, nhưng hệ thống y tế công lập thiếu mô hình điều trị. Không ít gia đình đã phải tự mày mò “chữa bệnh” cho con, tốn kém chi phí, đi xa hàng chục km, nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả mong muốn - bởi thiếu kiến thức chuyên môn, thiếu sự đồng hành.

Với quan điểm “không để ai bị bỏ lại phía sau”, Ban Lãnh đạo Bệnh viện và Khoa YHCT - PHCN đã quyết liệt trong việc xây dựng một mô hình điều trị tại Bệnh viện, tích hợp can thiệp y học, giáo dục đặc biệt, trị liệu tâm lý với triết lý lấy người bệnh làm trung tâm và phụ huynh là đồng hành quan trọng trong quá trình phục hồi.

4 THÁNG - NHỮNG CON SỐ BIẾT NÓI

* Sau 4 tháng đi vào hoạt động, Đơn nguyên điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ trực thuộc Khoa YHCT - PHCN, Bệnh viện ĐKKV Cẩm Phả đã ghi dấu bằng những kết quả cụ thể, thuyết phục:

- 25 trẻ đặc biệt (rối loạn ngôn ngữ, hành vi, phổ tự kỷ mức độ nhẹ đến nặng) đã được tiếp nhận và điều trị.

- Trên 70% trẻ cải thiện rõ rệt về hành vi, ngôn ngữ và tương tác xã hội chỉ sau 4-6 tuần can thiệp.

- Trên 90% trẻ có tiến bộ vượt bậc và hòa nhập cộng đồng tốt hơn sau 3 tháng trị liệu liên tục

* Các phương pháp trị liệu đang áp dụng tại Đơn nguyên gồm: Can thiệp dạy trẻ 1-1, can thiệp nhóm, ngôn ngữ trị liệu, vận động trị liệu, hoạt động trị liệu…  Mỗi trẻ đều được đánh giá y khoa kết hợp test tâm lý tiêu chuẩn trước khi xây dựng phác đồ can thiệp. Toàn bộ chương trình được thiết kế linh hoạt, riêng biệt theo mức độ rối loạn, khả năng tiếp nhận và tốc độ phát triển của từng trẻ.

* Sau mỗi buổi trị liệu, cán bộ can thiệp chủ động trao đổi chi tiết với phụ huynh về: Tiến bộ của trẻ trong buổi học, mức độ hợp tác - phản ứng - tiếp thu, gợi ý các bài tập, kỹ năng hỗ trợ con tại nhà. Quan điểm xuyên suốt của Đơn nguyên là: “Trẻ tiến bộ khi có sự thống nhất giữa can thiệp chuyên môn - chăm sóc gia đình - yêu thương từ cộng đồng.”

 TỪ NHỮNG TÂM SỰ LẶNG LẼ - ĐẾN SỨC MẠNH CHUYỂN HÓA

Lặng lẽ nhưng không hề mờ nhạt - tập thể bác sĩ, điều dưỡng, chuyên viên tâm lý, giáo viên can thiệp tại Đơn nguyên là những người dẫn dắt, người bạn, người đồng hành với từng trẻ, từng gia đình. Họ hỗ trợ trẻ nói, hỗ trợ trẻ giao tiếp - họ làm việc với trái tim, hơn cả một nhiệm vụ nghề nghiệp. Họ đã gieo mầm hy vọng, gỡ rối tâm lý, thắp sáng niềm tin cho những người từng tuyệt vọng…

Bác sĩ Trần Thị Yến - Phụ trách Đơn nguyên chia sẻ: “Khi mới triển khai, chúng tôi rất áp lực. Nhiều trường hợp trẻ đã có hồ sơ bệnh án ở các bệnh viện tuyến trên, chẩn đoán rối loạn phổ tự kỷ nặng. Việc can thiệp gặp rất nhiều khó khăn.” “Tuy nhiên, với các phương pháp phù hợp, đội ngũ kiên trì theo sát từng trẻ - và dần dần, các con tiến bộ rõ rệt. Có cháu hiện nay đã hoà nhập tốt với cộng đồng, đó là động lực lớn nhất để chúng tôi tiếp tục duy trì mô hình này.”

 Cử nhân tâm lý Phạm Ngọc Dịu khẳng định vai trò của gia đình: Phụ huynh là người đầu tiên và quan trọng nhất nhận ra sự khác biệt ở trẻ.Sự quan tâm, thấu hiểu và đồng hành kịp thời của cha mẹ chính là chìa khóa để trẻ được can thiệp sớm - đúng - đủ. Đó là nền tảng không thể thiếu cho sự phát triển toàn diện sau này.”

 Thạc sĩ Ty Thị Hoàn - Trưởng khoa YHCT - PHCN, trăn trở: “Hiện tại, Khoa chỉ bố trí được 4 cán bộ y tế và 1 cử nhân tâm lý phụ trách công tác trị liệu, nên mỗi ngày chỉ có thể tiếp nhận từ 12-15 trẻ. Có rất nhiều gia đình muốn đưa con đến can thiệp, nhưng chúng tôi buộc phải hẹn hoặc chuyển đến đơn vị khác - điều này thực sự khiến chúng tôi day dứt. Chúng tôi rất mong Ban Lãnh đạo Bệnh viện tiếp tục hỗ trợ tuyển dụng thêm nhân lực, cử cán bộ đi đào tạo chuyên sâu, để nâng cao chất lượng phục hồi chức năng và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của trẻ tự kỷ trên địa bàn.”

Chia sẻ trong xúc động - phụ huynh; cháu Nguyễn Quang H. 6 tuổi.

THẮP SÁNG MỘT HÀNH TRÌNH - VỚI NIỀM TIN, TRI THỨC VÀ YÊU THƯƠNG

Tự kỷ không phải là dấu chấm hết. Đó là hành trình dài, cần kiến thức, sự kiên nhẫn, tình yêu thương - và đặc biệt là sự vào cuộc của hệ thống y tế công lập.

Tại Đơn nguyên điều trị trẻ tự kỷ - Khoa Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng, Bệnh viện ĐKKV Cẩm Phả, hành trình ấy đã bắt đầu từ những điều nhỏ bé: Một cái nhìn đầu tiên biết giao tiếp; một tiếng gọi “mẹ ơi” vang lên giữa khoảng lặng; một cái nắm tay giữa bác sĩ - phụ huynh - đứa trẻ đặc biệt…

Nhưng phía sau những điều nhỏ đó là một cánh cửa lớn đang mở ra: Cánh cửa của cơ hội, hòa nhập, phát triển - để các em không chỉ tồn tại, mà được sống một cuộc đời trọn vẹn. 

HƯỚNG ĐẾN TƯƠNG LAI - BẰNG TÂM - TẦM - CHIẾN LƯỢC

Bệnh viện đang tiếp tục đầu tư và kiện toàn hoạt động Đơn nguyên với các định hướng cụ thể:

- Tuyển dụng và đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ y, giáo dục, tâm lý trị liệu;

- Mở rộng quy mô tiếp nhận, bổ sung trang thiết bị can thiệp hiện đại;

- Phát triển mô hình điều trị linh hoạt (ngoại trú, nội trú - tư vấn - theo dõi dài hạn) đáp ứng nhu cầu đa dạng của phụ huynh;

- Kết nối hình thành mạng lưới hỗ trợ trẻ tự kỷ tại cộng đồng gồm trường học - hội cha mẹ trẻ tự kỷ,.. hình thành hệ sinh thái chăm sóc toàn diện.

 BỆNH VIỆN ĐKKV CẨM PHẢ - KHÔNG CHỈ CHỮA BỆNH MÀ CÒN TRAO YÊU THƯƠNG VÀ CẢ NIỀM TIN!